'LPG w terenówce - dlaczego to ma sens?'

Samochody, które z łatwością mogą poruszać się w terenie, są dziś bardzo popularne. Kierowcy decydują się chętnie zarówno na klasyczne samochody terenowe przeznaczone do off-roadu lub pracy w bardzo trudnych warunkach, jak i bardziej komfortowe SUV-y wyposażone w napęd na 4 koła, umożliwiające okazjonalne zjeżdżanie z utwardzonych dróg przy zachowaniu wygody jazdy po mieście czy przemieszczania się autostradą. Tradycyjne terenówki są najczęściej używane do jazdy rekreacyjnej w cięższych warunkach, a niekiedy przygotowywane także jako typowe samochody przeprawowe. Terenówki do pracy to podstawowe wyposażenie wszystkich osób, które w celach zawodowych muszą docierać w miejsca, gdzie trudno o utwardzoną nawierzchnię – np. przy naprawie infrastruktury, w leśnictwie i przemyśle drzewnym, czy drogownictwie. Auta o skromniejszych możliwościach terenowych oraz typowe SUV-y ze stałym lub dołączanym napędem AWD są najczęściej używane przez osoby, które wyprowadziły się za miasto, dojeżdżają na działkę, lubią wypady na łono natury, przez miłośników caravaningu, żeglarzy i motorowodniaków, którzy chcą mieć możliwość swobodnego przewożenia łodzi. Choć wszystkie samochody przystosowane do jazdy w terenie dzieli zwykle bardzo wiele, to cechą, która je bez wątpienia łączy jest spore zapotrzebowanie na paliwo. Wielu użytkowników aut tego rodzaju rozważa więc zamontowanie instalacji gazowej oraz zastanawia się nad wyborem odpowiednich jej komponentów m.in. zbiornika LPG o właściwej pojemności, dobrej jakości sterownika lub reduktora. Przyjrzyjmy się bliżej specyfice samochodów terenowych i ich wymaganiom pod względem zasilania gazem, zobaczmy, jak wygląda opłacalność takiej inwestycji oraz sprawdźmy, na które elementy instalacji trzeba zwrócić w tym przypadku szczególną uwagę.

Specyfika samochodów terenowych i SUV-ów

Klasyczne samochody terenowe są projektowane w taki sposób, by mogły bez większych problemów poruszać się po bezdrożach i pokonywać różnego rodzaju przeszkody oraz nierówności. Ich konstrukcja musi więc pozwalać na znoszenie bardzo dużych przeciążeń, w tym być odporna na skręcanie oraz umożliwiać w razie potrzeby korzystanie z pomocy innych pojazdów czy wyciągarek. W większości aut tego rodzaju stosuje się więc podobnie jak w ciężarówkach wytrzymałą i stabilną ramę nośną, coraz częściej zastępowaną ramą przestrzenną. Choć gwarantują ona bardzo dobrą wytrzymałość auta, to jednocześnie narzucają pewne ograniczenia, jeśli chodzi o wielkość nadwozia czy ilość miejsca w kabinie. Auto terenowe powinno gwarantować właściwie działające zawieszenie, które podoła trudom bezdroży i zagwarantuje możliwość przejechania przez przeszkody dzięki odpowiedniemu skokowi, a zatem różnicy między maksymalnymi wychyleniami każdego koła w pionie. Równie ważne jest takie rozmieszczenie kół, by auto zapewniało optymalne parametry pokonywania nierówności – kąt natarcia i zejścia istotny przy podjeżdżaniu i zjeżdżaniu z przeszkody oraz kąt rampowy istotny przy pokonywaniu garbów czy szczytów wzniesienia.

Samochód terenowy ma zazwyczaj silnik o odpowiednio wysokiej mocy i uzyskiwanym momencie obrotowym. W przypadku jednostek benzynowych nieodłącznie wiąże się to z dużą pojemnością, która pozwala na osiąganie potrzebnych momentów obrotowych także przy niższych obrotach, co w wymagającym terenie jest bardzo ważne. Choć większość dostępnych aut jest wyposażona w silniki diesla, to napęd benzynowy jest uważany za bardziej wytrzymały ze względu na mniejsze wysilenie, prostszą konstrukcję i znacznie tańsze naprawy. Ponieważ w wielu autach off-roadowych instalowane są potężne silniki V6 i V8 pewnym problemem okazuje się tu jednak wysokie zużycie paliwa.

Nie można zapominać, że auta terenowe powinny bez problemu pokonywać wszystkie przeszkody terenowe, w tym dość głębokie kałuże, strumienie lub płytsze rzeki. Poza zdolnościami terenowymi ważne więc będzie odpowiednio wysokie umieszczenie wlotu powietrza oraz bardzo dobre zabezpieczenie układów elektrycznych i elektronicznych przed zamoczeniem. Większość terenówek jest więc wyposażona w specjalne uszczelnienia, a elektronika jest montowana wysoko i najczęściej bywa dość dokładnie zabudowana. Oczywiście każde auto terenowe ma tu pewne ograniczenia określane przez dopuszczalną głębokość brodzenia, pojazdy seryjne nie są w stanie bez koniecznych przeróbek pokonywać terenów dorównujących skala trudności rajdom przeprawowym.

Jeżeli chodzi o popularne SUV-y to pod względem konstrukcyjnym na ogół bliżej im do klasycznych samochodów osobowych, nawet w przypadku, gdy są wyposażone w napęd 4x4. Najczęściej stosowanym rozwiązaniem jest w takim przypadkach dołączanie napędu tylnej osi za pomocą specjalnego sprzęgła. Ze względu na brak ramy większe są też możliwości swobodnego projektowania wnętrza, najczęściej nie odbiega ono komfortem od zwykłych aut osobowych. Wyróżnikiem SUV-a coraz częściej poza masywną sylwetką pozostaje zwiększona średnica kół oraz powiększony prześwit, jak również lepsze własności jezdne, utrzymujące się także po opuszczeniu asfaltu.

Co jest ważne przy doborze instalacji LPG do SUV-a lub terenówki?

SUV-y i terenówki łączy podwyższone zużycia paliwa, które w obu przypadkach może być poważną bolączką dla użytkownika. Choć SUV-y są bardziej zbliżone konstrukcyjnie do aut osobowych i rzadko mają tak potężne silniki, jak samochody terenowe, to na ogół pokonują też dłuższe dystanse, ponieważ są wykorzystywane jako „auto na co dzień”. W przypadku doboru odpowiedniej instalacji LPG najważniejszym parametrem będzie więc jej dopasowanie do rodzaju silnika – wtrysku pośredniego lub bezpośredniego, a także m.in. konieczności stosowania sterownika podłączanego do wyjścia OBD (On-Board Diagnostics) czy stosowania emulatora poprawiającego działanie wskaźnika poziomu paliwa.

Bardziej złożony będzie wybór instalacji gazowej przeznaczonej do auta terenowego, a także jej właściwy montaż. Tu również kluczowa okaże się możliwość obsługi typu układu paliwowego zastosowanego w silniku, a w przypadku wtrysku bezpośredniego także konkretnego modelu jednostki napędowej ze względu na konieczność precyzyjnego dopasowania oprogramowania sterownika. Warto pamiętać, że moduł sterujący musi też pozwalać na obsługę odpowiedniej liczby cylindrów – w terenówkach często spotykamy silniki V6, a nawet V8. Ważna jest też hermetyczność jego obudowy i jej rozmiary umożliwiające montaż w miejscu, które nie ulegnie zalaniu podczas brodzenia.

Wiele problemów przysparza znalezienie kompromisu między pojemnością zbiornika a ograniczeniem przestrzeni ładunkowej auta. W przypadku aut terenowych zużycie paliwa jest zwykle dość wysokie, dla zagwarantowania odpowiedniego zasięgu konieczny będzie więc zwykle większy zbiornik. Kłopotliwe jest jednak to, że ze względu na konstrukcję auta – obecność ramy oraz tylnego dyferencjału w bagażniku nie ma wnęki na koło zapasowe, w której można by zmieścić zbiornik toroidalny, zresztą dostępne pojemności i tak nie byłyby wystarczające. Jedynym rozwiązaniem jest więc montaż znacznie większego zbiornika cylindrycznego, to z kolei oznacza jednak zmniejszenie przestrzeni bagażowej. Użytkownik musi więc wybierać między częstszym tankowaniem a większą ilością miejsca.

W przypadku silników o dużej pojemności równie istotne będzie zamontowanie reduktora o odpowiednio dużym wydatku. Jest to ważne, ponieważ w silnikach o dużej mocy wymagania co do utrzymywania prawidłowego ciśnienia i szybkiego odparowywania dużych ilości paliwa są zdecydowanie wyższe niż w autach z mniejszymi jednostkami. Reduktor przy silnikach V6 i V8 często musi utrzymywać ciśnienie znacznie powyżej 1 bara. Przy dużym zapotrzebowaniu na gaz rośnie także niezbędna rezerwa pojemności oraz zmniejsza się margines wahań temperatury umożliwiającej skuteczne skraplanie gazu.

Kwestią, na którą trzeba zwrócić baczną uwagę przy zakładaniu gazu do klasycznej terenówki, jest również lokalizacja wlewu. Zgodnie z przepisami musi on być łatwo dostępny z zewnątrz. Wlew, w aucie tego rodzaju warto umieścić tam, gdzie nie będzie narażony na uszkodzenie podczas jazdy w cięższych warunkach czy zagrożony podczas załadunku np. w popularnych terenowych pick-upach.

Dlaczego warto zdecydować się na montaż instalacji LPG w samochodzie terenowym lub SUV-ie?

Podstawową przyczyną, dla której użytkownicy decydują się na instalację LPG, jest możliwość oszczędzenia na kosztach paliwa. W przypadku SUV-ów będzie to związane z większym spalaniem oraz ilością pokonywanych kilometrów, jednak korzyści w przypadku auta terenowego będą znacznie większe, a wydatek może zwrócić się bardzo szybko. Powodem jest duże zapotrzebowanie na paliwo, zwłaszcza w silnikach o większej pojemności i dużej liczbie cylindrów. W terenówkach zużycie benzyny na poziomie powyżej kilkunastu litrów na 100 km nie powinno nikogo dziwić. Warto też pamiętać, że takie spalanie wiąże się na ogół z jazdą po utwardzonej nawierzchni. Przy pokonywaniu przeszkód i korzystaniu z reduktora, spalanie może być zdecydowanie większe. Dla wielu miłośników off-roadu czy osób wykorzystujących w pracy pick-upa albo terenówkę ograniczenie kosztów paliwa będzie więc miało podstawowe znaczenie.

Warto pamiętać, że korzystanie z autogazu właściwie nie zmienia charakterystyki pracy jednostki napędowej. Choć w różnych zakresach obrotów są możliwe pewne fluktuacje momentu obrotowego, to nie przekraczają one kilku procent i krzywa momentu obrotowego ma niemal identyczny przebieg z odchyleniami na plus lub minus nieprzekraczającymi jednak kilku procent, co nie wpływa w zauważalny sposób na możliwe osiągi.

Równie istotny będzie fakt, że jazda na gazie nie zmniejsza żywotności silnika. Prawidłowo dobrana, ustawiona oraz regularnie serwisowana instalacja LPG, założona w zadbanym pojeździe ze sprawną jednostką napędową nie będzie miała negatywnego wpływu na jakość żadnego z podzespołów. Nie można zapomnieć, że kierowca musi pamiętać o wymianie filtrów gazu z odpowiednią częstotliwością, a także o dbaniu o filtr powietrza oraz jakość oleju silnikowego. Ze względu na znaczne obciążenie reduktora w instalacji gazowej nie można zapominać o dobrym stanie układu chłodzenia i utrzymywaniu właściwych parametrów używanego płynu chłodniczego.